dla dzieci i młodzieży
Dzień mózgu

Tydzień Mózgu

organizowany jest od 1999 r. w Krakowie,
w ramach międzynarodowego Brain Awarness Week.
Impreza ta ma na celu zwrócenie uwagi opinii publicznej
na zagadnienia związane z prawidłowym i patologicznym funkcjonowaniem mózgu
oraz podkreślenie konieczności badań w tej dziedzinie
ze względu na duży wpływ zaburzeń w funkcjonowaniu mózgu na jakość życia.
Konferencja ma także na celu popularyzację nauki i stwarza możliwość do dyskusji
nad obecnym stanem wiedzy na temat mózgu.
Odbywa się w formie cyklu wykładów w których udział biorą:
neurobiolodzy,
neurolodzy,
studenci,
oraz uczniowie szkół średnich.

Komitet Organizacyjny: Prof. dr hab. Elżbieta Pyza
(Uniwersytet Jagielloński, PTP im. Kopernika);
Prof. dr hab. Irena Nalepa
(Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja PAN, PTP im. Kopernika)


Program Tygodnia Mózgu 2023 w Krakowie

Wykłady będą udostępniane w dniach 6-11 marca, 2023 od godziny 17:00.
W budynku Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Program konferencji popularnonaukowej pod hasłem
"Interakcje pomiędzy dietą, mikrobiomem jelitowym a mózgiem"

Organizatorzy: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, Uniwersytet Jagielloński,Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja PAN w Krakowie
Sponsorzy: Ministerstwo Edukacji i Nauki

6 marca 2023

prof. dr hab. Urszula Wojda
Instytut Biologii Doświadczalnej im. M.Nenckiego PAN w Warszawie

Tytuł wykładu:
„Czy zła dieta może wywołać chorobę Alzheimera”.

Streszczenie: Choroba Alzheimera (chA) to proces nieodwracalnej degeneracji i utraty
neuronów mózgu, stanowiący najpowszechniejszą przyczynę demencji u osób w podeszłym
wieku. Szacuje się, że w 2030 r. liczba pacjentów z chA na świecie wzrośnie do ok. 75
milionów, powodując największy kryzys zdrowotny świata. ChA przez wiele lat rozwija
się bezobjawowo, a jej złożone przyczyny nie są w pełni wyjaśnione. Dlatego wciąż brak
skutecznych metod leczenia tej choroby. Dostępne są jedynie leki objawowe.
Badania nad chA tradycyjnie skupiały się na zaburzeniach neuropatologicznych mózgu, głównie
na patogennej roli złogów peptydu zwanego amyloidem-β (Aβ), znanych jako płytki starcze
oraz agregatów białka tau (splątki neurofibrylarne). Obecnie ugruntowuje się jednak pogląd,
że dysfunkcje metaboliczne całego organizmu są istotnym, wczesnym czynnikiem ryzyka
rozwoju chA. Zaburzenia metabolizmu mogą być pochodną stylu życia, w tym złej diety,
takiej jak dieta typu zachodniego. Dieta ta charakteryzuje się spożywaniem produktów
wysoko przetworzonych, bogatych w cukry proste i tłuszcze nasycone. Wyniki badań u ludzi
i zwierząt laboratoryjnych, w tym badania naszego zespołu wskazują, że dieta typu
zachodniego może indukować, przyspieszać i nasilać rozwój zmian charakterystycznych
dla chA. Zła dieta może doprowadzić do wystąpienia w organizmie zespołu metabolicznego,
obejmującego między innymi przewlekłą hiperglikemię, hiperinsulinemię,
hipercholesterolemię i dysfunkcję wątroby. Konsekwencją złej diety jest także zaburzenie
mikrobiomu jelit (dysbioza jelit), otyłość i stan zapalny w tkance tłuszczowej, które z czasem
prowadzą do ogólnoustrojowego stanu zapalnego o niskim nasileniu. Ogólnoustrojowy stan
zapalny osłabia barierę krew-mózg i skutkuje rozwojem stanu zapalnego w mózgu
oraz zaburzeniem usuwania z mózgu tworzących się charakterystycznych dla chA agregatów Aβ
i białka tau. Zmiany te prowadzą w końcu do degeneracji neuronów i utraty pamięci.
Prawidłowa dieta daje zatem nadzieję na profilaktykę chA, a także wsparcie terapii tej
choroby.

link: https://www.youtube.com/watch?v=RQiwLX2Qtjg

7 marca 2023

dr hab. Piotr Maciejak
Zakład Neurochemii, Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie

Tytuł wykładu:
„Przez żołądek do mózgu. Czy dietą można modyfikować leczenie padaczki?”.

Streszczenie: Badania eksperymentalne i kliniczne wykazały skuteczność diety ketogennej
w kontrolowaniu napadów padaczkowych, jednak mechanizm jej działania nadal wymaga
wyjaśnienia. Obecnie uważa się, że za wysoką terapeutyczną skutecznością tej diety stoi
wiele równoległych procesów zachodzących na różnych poziomach funkcjonowania
neuronów i astrocytów. Hipotezy dotyczące mechanizmów jej działania obejmują przede
wszystkim: zwiększone wytwarzanie ciał ketonowych, zmiany aktywności niektórych
układów neuroprzekaźnikowych i kanałów jonowych, poprawę bioenergetyki komórek
nerwowych, a także przeciwdrgawkowe działanie kwasów tłuszczowych. W wykładzie
zostaną przedstawione aktualne dane pochodzące z piśmiennictwa naukowego i poparte
badaniami własnymi, które obejmują postulowane mechanizmy działania diety ketogennej.

8 marca 2023

dr hab. Joanna Wierońska
Pracownia Neurobiologii Zaburzeń Psychicznych, Zakład Neurobiologii,
Instytut Farmakologii im. Jerzego Maja PAN w Krakowie

Tytuł wykładu:
„Nutraceutyki - jak zmieniając mikrobiom jelitowy można wpłynąć na pracę mózgu”.

Streszczenie: Mikrobiom jelitowy to potężna broń ludzkiego organizmu, która była
utożsamiana przede wszystkim z właściwym funkcjonowaniem układu pokarmowego.
Okazuje się jednak, że prawidłowo funkcjonujący mikrobiom jelitowy warunkuje równowagę
fizjologiczną większości układów i narządów. Skład flory jelitowej przekłada się między
innymi na funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Dzieje się tak dzięki
sieci wzajemnie na siebie oddziaływujących połączeń pomiędzy enterycznym układem
nerwowym (EUN) a OUN, w których mikrobiom jelitowy odgrywa kluczową rolę.
Te trzy układy tworzą oś jelita-mikrobiom-mózg. Sygnały wysyłane z jelit do mózgu są bezpośrednio
powiązane z tym, jakie szczepy bakterii dominują w mikrobiomie jelitowym i jakie substancje
wytwarzają. Zaburzenia pracy OUN manifestują się często zaburzeniami procesów
poznawczych, w tym zaburzeniami koncentracji, pamięci oraz uczenia się.
Na dzień dzisiejszy medycyna nie dysponuje w pełni skutecznymi środkami do leczenia zaburzeń
poznawczych, dlatego też poznanie sposobów mogących złagodzić ich przebieg lub opóźnić
wystąpienie objawów leżą w interesie społecznym. W wykładzie zostaną omówione badania
ostatnich lat, które jednoznacznie wskazują na to, że poprzez modyfikacje składu flory
jelitowej można usprawnić nie tylko pracę układu pokarmowego, ale też układu nerwowego.



9 marca 2023

prof. dr hab. Krystyna Koziec
Katedra Fizjologii i Endokrynologii Zwierząt, Uniwersytet Rolniczy im.
Hugona Kołłątaja w Krakowie

Tytuł wykładu:
„Zmienny wpływ mikrobioty jelitowej na funkcje mózgu"

Streszczenie: Mikrobiota jelit pełni istotną rolę w utrzymaniu prawidłowej aktywności osi
mózgowo-jelitowej, moduluje procesy zapalne i trawienne, dostarcza składników
bioaktywnych: witamin, SCAFA, prekursorów amin biogennych. Zaburzenie liczby i składu
bakterii jelitowych towarzyszy wielu chorobom, także związanym z funkcjami mózgu.
Dostępne wyniki badań prowadzonych na modelach zwierzęcych nie są jednoznaczne
i wymagają uwiarygodnienia. Celem wykładu będzie przedstawienie najnowszych wyników
badań dotyczących: kształtowania mikrobioty w czasie życia osobniczego; dróg komunikacji
mikrobioty jelitowej z mózgiem (dwukierunkowa oś mózg-jelita-mikrobiota)
oraz potencjalnego wpływu mikrobioty na aktywność mózgu podczas zaburzonej homeostazy.

10 marca 2023

prof. dr hab. Karolina Skonieczna-Żydecka
Wydział Nauk o Zdrowiu, Samodzielna Pracownia Badań Biochemicznych,
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Tytuł wykładu:
„Kliniczne znaczenie zmian mikrobiomu pod wpływem wybranych grup leków”.

Streszczenie: Farmakomikrobiomika jest nową, dynamicznie rozwijającą się dziedziną
medycyny i nauk o zdrowiu. Enzymy bakterii współtworzących ekosystem jelitowy
są przynajmniej częściowo odpowiedzialne za metabolizm ksenobiotyków, w tym leków
i suplementów diety. Działanie to może mieć charakter bezpośredni i być związane z szeregiem
reakcji enzymatycznych, które konsekwentnie mogą sprawiać, że dany terapeutyk uzyska
swoją skuteczność lub ją straci. Pośrednio zaś, metabolity mikrobioty jelitowej mogą
konkurować o enzymy czy receptory ze składnikami aktywnymi leków co może potencjalnie
modulować skuteczność terapeutyczną, także w mechanizmach zmian ekspresji wybranych
genów zaangażowanych w sygnalizację wewnątrzkomórkową. Z drugiej strony wiadomo już,
że nie tylko antybiotyki mają działanie przeciwdrobnoustrojowe. Leki stosowane
w psychiatrii, gastrologii czy diabetologii mają wysoki potencjał do zmiany kompozycji
i prawdopodobnie funkcji mikrobioty jelitowej co stwarza długoterminowe, potencjalne ryzyko
rozwoju chorób przewlekłych. W wykładzie zostaną przedstawione fascynujące interakcje
pomiędzy drobnoustrojami jelitowymi a lekami, które przyciągają uwagę naukowców
i klinicystów.

11 marca 2023

dr Aneta Brzezicka
Uniwersytet SWPS, Warszawa

Tytuł wykładu:
„O tym jak jedzenie wpływa na myślenie -
zależność między dietą i pamięcią i co do tego mają bakterie”.

W wykładzie będą omówione złożone związki między wzorcami żywieniowymi,
w szczególności spożywaniem pokarmów bogatych w tłuszcze i cukry (tzw. dieta Zachodu)
a działaniem funkcji poznawczych, w tym przede wszystkim pamięci. Badania prowadzone
zarówno na zwierzętach jak i ludziach coraz jaśniej pokazują, że dieta ma ogromny wpływ
na funkcjonowanie mózgu i procesów poznawczych i jak dużą rolę w tej zależności odgrywają
bakterie zasiedlające jelita. Rodzaj diety wpływa na skład bakterii jelitowych, co z kolei
przekłada się na zmiany w produkcji neuroprzekaźników i metabolitów, np. dieta bogata
w błonnik i probiotyki może prowadzić do wzrostu różnorodności bakteryjnej w jelitach,
co może korzystnie wpłynąć na działanie mózgu i procesy poznawcze, takie jak pamięć
i koncentracja. Z kolei dieta bogata w tłuszcze i cukier może prowadzić do niekorzystnych,
z punktu widzenia działania funkcji poznawczych, zmian w mikrobiocie jelitowej. Co ważne,
nadmierne spożycie cukru może mieć negatywny wpływ na funkcje hipokampa, który jest
kluczowym obszarem mózgu odpowiedzialnym za pamięć i uczenie się. Jednym
z proponowanych mechanizmów wyjaśniających negatywny wpływ diety wysokocukrowej
na funkcjonowanie hipokampa jest hipoteza nadmiernego stanu zapalnego, który może
prowadzić do uszkodzenia obszaru hipokampa i w konsekwencji do zaburzenia funkcji
poznawczych zależnych od jego sprawności.



Publikacja dofinansowana ze środków budżetu państwa w ramach programu
Ministra Edukacji i Nauki pod nazwą „Doskonała Nauka”; nr projektu DNK/SN/550513/2022 ;
kwota dofinansowania: 28.352,00 zł.; całkowita wartość projektu: 36.202,00 zł.