|
Tydzień Mózgu 2008
w Krakowie
pod hasłem „Zadbaj o swój mózg, czyli o profilaktyce i leczeniu urazów i chorób mózgu” początek - niedziela, 10 marca 10.03.2008, poniedziałek prof. dr hab. Krzysztof Janeczko (Instytut Zoologii UJ w Krakowie): „ Epilepsja ” 11.03.2008, wtorek dr hab. n. med. Marek Moskała (Collegium Medicum UJ w Krakowie): „ Współczesne leczenie następstw urazów głowy ” 12.03.2008, środa prof. dr hab. Jerzy Vetulani (Instytut Farmakologii PAN w Krakowie): „ Medyczne ulepszanie człowieka ” 13.03.2008, czwartek prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz (Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie): „ Jak eksperymentować z uproszczonym modelem mózgu na domowym komputerze? ” 14.03.2008, piątek prof. dr hab. Jerzy Aleksandrowicz (Collegium Medicum UJ w Krakowie): „ Jak leczy placebo ? ” 15.03.2008, sobota prof. dr hab. Maria Kapiszewska (Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii UJ): „ Dietetyczne preferencje mózgu ” Miejsce i czas wykładów: Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego Kraków, ul. Krupnicza 33 początek: codziennie godz. 17:00 |
Elżbieta Pyza: "Zaglądanie do wnętrza mózgu" Dziennik Polski - Akademicki, 17.02.2007 (pdf, 176 kB)
Przekaż 1% podatku
Zobacz także:
"Tydzień Mózgu 2017 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2016 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2015 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2014 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2013 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2012 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2011 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2010 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2009 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2007 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2006 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2005 w Krakowie"
"Tydzień Mózgu 2004 w Krakowie"
|
|
Sponsorzy: Uniwersytet Jagielloński, Organizatorzy: Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika, Komitet Organizacyjny: prof. dr hab. Elżbieta Pyza (Instytut Zoologii UJ, tel. 012 663 2642), Materiały z konferencji zostaną opublikowane w czasopiśmie
„ Wszechświat ” Nr 1-3, 2008, |
|
Streszczenia wykładów
„Epilepsja w uszkodzonym mózgu”
Krzysztof Janeczko
Zakład Neuroanatomii, Instytut Zoologii, Uniwersytet Jagielloński.
Na świecie około 50 milionów ludzi cierpi na epilepsję. Strategia leczenia tej choroby rozwija się z roku na rok, jednak mechanizm jej powstawania nadal pozostaje nieznany. Napad epileptyczny może zapoczątkować krótkotrwała, nadmierna aktywność komórek nerwowych na chorobowo zmienionym obszarze mózgu nazywanym ogniskiem epileptycznym. Aktywność ta może objąć cały mózg, wywołując w nim wtórne zmiany neurodegeneracyjne. W okolicach dotkniętych napadem obumierają neurony, a komórki glejowe przechodzą transformację. W tak zmienionej tkance mogą powstawać nowe połączenia i układy neuronalne sprzyjające wystąpieniu następnych napadów, a przez to postępującej degradacji mózgu. Uszkodzenie mózgu znacznie zwiększa prawdopodobieństwo wystąpienia epilepsji, przy czym jego natura może być bardzo zróżnicowana - od subtelnych modyfikacji strukturalnych, wynikających z zaburzeń w najwcześniejszych stadiach rozwoju mózgu do rozległych uszkodzeń mechanicznych spowodowanych wypadkami komunikacyjnymi w wieku dojrzałym. Mimo ogromnych wysiłków badawczych, nadal aktualne pozostają podstawowe pytania dotyczącej genezy epilepsji. Jedno z nich jest niezwykle intrygujące: Dlaczego, w przypadku jednoznacznie rozpoznanego, nawet znacznego niedorozwoju, czy też rozległego uszkodzenia mózgu, epilepsja nie zawsze się rozwija? Co jest przyczyną tak dużego zróżnicowania pomiędzy przypadkami klinicznymi o podobnym obrazie neuropatologicznym. Doświadczalne badania mechanizmu powstawania epilepsji skupiają się na zwierzęcych modelach doświadczalnych, odtwarzających objawy obserwowane w warunkach klinicznych. Wśród nich jest model niedorozwoju kory mózgowej wywołany zaburzeniami neurogenezy oraz model mechanicznego uszkodzenia mózgu w różnym wieku. Ujawniają one wielorakie wyznaczniki wzrostu skłonności do przejawiania epileptycznej aktywności napadowej. Jest oczywiste, że o poziomie tej skłonności nie decyduje bezwzględny, ilościowy deficyt tkanki nerwowej, ale funkcjonalna specyficzność obszaru, którego rozwój został upośledzony lub wiek, w którym uszkodzenie powstało. Dużą złożoność tego problemu pokazują również wyniki badań prowadzonych w naszym Zakładzie Neuroanatomii IZ UJ. Dowodzą one bowiem, że zaburzenia wczesnych stadiów rozwoju mózgu mogą nie tylko sprzyjać rozwojowi epilepsji, ale mogą również zmniejszać prawdopodobieństwo jej wystąpienia.
Powrót
„Współczesne leczenie następstw urazów głowy”
Marek Moskała
Klinika Neurotraumatologii i Klinika Neurochirurgii INCMUJ Kraków
Urazy głowy i mózgu są najbardziej powszechne z wszystkich urazów ciała oraz stanowią najczęstsza przyczynę śmierci. Są one również obarczone znacznym kalectwem w istotny sposób obciążający budżet państwa. Stąd profilaktyka oraz zapobieganie wtórnym skutkom urazu mózgu w warunkach wczesnych oraz w dalszym leczeniu specjalistycznym pozostaje w szerokim zainteresowaniu wielu lekarzy różnych specjalności. Wynika to również z faktu, że najczęściej urazu czaszkowo - mózgowe dotyczą ludzi aktywnych i młodych.
Zagrożenie życia związane z urazem można podzielić na 3 okresy:
a/ wczesny - w ciągu kilku sekund lub minut od zdarzenia
b/ okołourazowy - kilka godzin po urazie i najczęściej jest wynikiem niewydolności układu krążeniowo oddechowego
c/ odległy - wynikający z tzw. wtórnego uszkodzenia mózgu.
Jak z tego widać wyzwaniem dla zmniejszenia następstw urazu mózgu jest zapobieganie lub zmniejszanie wystąpienia tzw. wtórnego uszkodzenia mózgu. Istotnym w postępowaniu terapeutycznym jest unikanie zaburzeń metabolicznych i biochemicznych indukujących procesy niedokrwienne poprzez odpowiednie działania farmakologiczne i neuroprotekcyjne.
Ze względu na różnorodność urazu mózgu i to zarówno co do lokalizacji, jak i do rozległości, nie można mówić o pełnej standaryzacji leczenia, ale na przyjęcie podstawowych zasad, które mogą znacząco zmniejszyć powikłania.
Istotnym znanym stwierdzeniem obowiązującym dla wszystkich typów urazów jest fakt, że niewielki pierwotny uraz mózgu może być powodem wielu różnych wtórnych rozległych uszkodzeń.
Istotną rolą w skutkach następstw urazu mózgu jest rozwijający się obrzęk mózgu. Może on dotyczyć ograniczonego obszaru, rozszerzać się z ognisk stłuczenia lub obejmować rozległe obszary mózgu. Jego rozległość jak i dynamika musi być kontrolowana a leczenie musi odpowiadać zmianom dynamicznym zachodzącym w mózgu.
Powrót
„Medyczne usprawnianie człowieka”
Jerzy Vetulani
Instytut Farmakologii PAN, Kraków
Medycyna powstała jako sztuka usuwania bólu i przywracania zdrowia, ale poza zabiegami leczniczymi jej domeną były również środki zmieniające psychikę: podnoszące nastrój, zwiększające wojowniczość i wytrwałość, lub umożliwiających przeżywanie stanów mistycznych. Z upływem wieków medycyna zaczęła również formułować zasady etyczne związane ze sztuką lekarską. Ojcem współczesnej medycyny był egipski geniusz z okresu Starego Państwa, Imhotep (2667 - 2648 pne). Jego recepty i poglądy znamy z tzw. Papirusu Erwina Smitha, a w dziele tym znajdujemy opisy nie tylko zabiegów uzdrawiających, ale i upiększających (kremy przeciw zmarszczkom) oraz uwagi dotyczące zasad etyki lekarskie, potem za pośrednictwem Hipokratesa wprowadzone do medycyny zachodniej. Obecnie zakres medycyny się poszerzył i żąda się od niej poza leczeniem choroby także poprawienia szans życiowych i jakości życia każdego człowieka. Postęp w badaniach nad materią żywą - rewolucja biotechnologiczna - umożliwia obecnie ulepszanie zdrowych, chociaż możliwości te budzą - u niektórych - zastrzeżenia natury etycznej.
Nowoczesne techniki biomedyczne dają możliwości modyfikacji zachowania ludzkiego, poprawy sprawności fizycznej, przedłużenia życia i poprawy pozycji w rywalizacji społecznej. W medycynie pojawiają się całkiem nowe kierunki i techniki, które często wywodzą się z zabiegów zootechnicznych, a które mogą znaleźć zastosowanie w ulepszaniu nas lub naszego potomstwa. Są nimi, przykładowo: klonowanie człowieka, wykorzystanie w różnych celach komórek macierzystych, preimplantacyjna selekcja genetyczna, która skombinowana z metodami inżynierii genetycznej daje możności fantastycznego manipulowania cechami potomstwa i tworzenia rasy nadludzi, a wreszcie sprzęganie człowieka z komputerem przy pomocy interfejsów, umożliwiających tworzenie cyborgów. Wreszcie takim kierunkiem może być psychofarmakologia kosmetyczna: stosowanie środków psychotropowych dla usprawniania funkcji mózgowych, i podniesienia nastroju.
Nie ulega wątpliwości, że postępu biotechnologii nie da się zawrócić, ponieważ w specyfice gatunku ludzkiego istnieje bardzo silna dążność do ulepszania siebie i podporządkowania sobie środowiska, co legło u podstaw naszej ewolucji.
Powrót
„Jak eksperymentować z uproszczonym modelem mózgu na domowym komputerze”
Ryszard Tadeusiewicz
Katedra Automatyki AGH
Referat poświęcony będzie opisowi różnych eksperymentów, możliwych do wykonania w warunkach domowych, w których wykorzystując specjalnie przygotowane darmowe oprogramowanie (dostępne na stronie http://home.agh.edu.pl/~tad// ) każdy może badać komputerowy model mózgu, wykrywając jego dziwne i ciekawe właściwości. Model ten jest wprawdzie bardzo uproszczony w stosunku do złożoności rzeczywistego biologicznego mózgu (patrz rysunek), jednak badając jego właściwości dowiesz się o mózgu więcej, niż z wielu bardzo uczonych książek.
Prawdziwy mózg jest tyle razy większy (w sensie liczby elementów) od komputerowego modelu, ile razy większa jest średnica Ziemi od główki szpilki.
Komputerowe modele mózgi mają liczne niezwykłe cechy, na przykład mogą fantazjować i same wymyślać różne bajkowe istoty. Z kolei inne modele, uczone metodą z nauczycielem, gdy usiłujemy je zmusić do jakiegoś z góry przewidzianego potrzebnego nam zachowania, mogą czasem oszukiwać i kłamać, udając, że się uczą, a w istocie nie zdobywając nowej wiedzy. Zupełnie jak ludzie!
Ale o tym wszystkim opowiem już na referacie, którego będziesz mógł wysłuchać w trakcie „tygodnia mózgu”. Gorąco zapraszam!
Powrót
„Jak leczy placebo ? ”
Jerzy Aleksandrowicz
Katedra Psychoterapii CM UJ
Placebo - to nazwa substancji i działań nie mających specyficznej wartości leczniczej. Efekty ich zastosowania w lecznictwie - „efekt placebo” - są konsekwencją istnienia niespecyficznych czynników leczniczych - uzdrawiającego wpływu oczekiwań chorego, mobilizacji, budzenia nadziei m. in. informowaniem o naturze choroby i o podejmowanych działań leczniczych, sugestii itp. Posługiwanie się placebo powoduje u wielu osób zmiany w organizmie analogiczne do tych, które powstają po podaniu aktywnych substancji.
Powrót
„Dietetyczne preferencje mózgu„
Maria Kapiszewska
Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii, Uniwersytet Jagielloński
Mózg jako centrum dowodzenia organizmu ludzkiego zawiaduje nie tylko sprawnym funkcjonowaniem fizjologicznym organizmu, ale także jest organem odpowiedzialnym za samopoczucie psychiczne, sprawność poznawczą, pamięć czy zdolności do przeżywania uczuć wyższych. Te funkcje wyróżniają nas ze wszystkich innych gatunków. Nic zatem dziwnego, że mechanizmy, które są za nie odpowiedzialne są przedmiotem intensywnych badań zarówno na poziomie laboratoryjnym jak i na poziomie analiz korelujących zmiany w zachowaniu człowieka w strukturze i funkcjonowaniu mózgu. Anatomicznie wielkość mózgu człowieka w stosunku do masy jego ciała, a także jego organizacja jest unikatowa, chociaż skład lipidowy nie odbiega znacząco od składu obserwowanego u innych ssaków. Coraz częściej stawia się hipotezę, że jednym z czynników, który odegrał istotną rolą w tym niezwykłym rozwoju mózgu była obfitość i dostępność pożywienia zawierającego niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe, z których komórki produkują jeszcze dłuższe i bardziej nienasycone kwasy takie jak kwas arachidonowy (AA) czy dekozoheksanowy (DHA). Kwasy te są podstawowym składnikiem błon neuronów, komórek z których zbudowany jest mózg. Łożysko przepuszcza je w sposób preferencyjny, a zatem ich dostępność do budowy mózgu jest zależna od składu diety ciężarnej. Oznacza to, że o prawidłowym rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu decyduje sposób odżywiania matki. Także w pierwszych miesiącach po urodzeniu, kiedy najszybciej rozwijającym się organem jest mózg, karmienie piersią zapewnia jego prawidłowy rozwój, dzięki obecności tych unikatowych kwasów tłuszczowych w mleku. W późnym okresie życia niedobory tych kwasów w pożywieniu, wynikające głownie ze zbyt małego spożycia ryb morskich, upośledzają pamięć, zdolność uczenia, a także prowadzą do przyspieszenia procesów starzenia mózgu. Ich ilość w diecie może także wpływać na zachowania czy emocje modulując dostępność neurotransmiterów, takich jak na przykład serotonina. Wielkość produkcji tego naturalnego anty-depresanta przez komórki mózgu, jest jednak zależna od ilości spożywanych węglowodanów i białek. Wszystko to oznacza, że rozwój mózgu oraz jego prawidłowe funkcjonowanie jest ściśle zależne od składu codziennej diety poczynając od okresu życia płodowego aż do śmierci.