Tydzień Mózgu 2018

w Krakowie

„ Pamięci prof. Jerzego Vetulaniego ”
Honorowy patronat Jego Magnificencji Rektora UJ
prof. dr hab. med. Wojciecha Nowaka

12-18 marca 2018 godz. 17.00
Aula Auditorium Maximum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
ul. Krupnicza 33
Wstęp wolny, goście mile widziani.

12.03.2018, poniedziałek

Prof. dr hab. Ryszard Tadeusiewicz
(Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie):

„ Co modelowanie neurocybernetyczne i symulacja komputerowa mogą wnieść do wiedzy o mózgu ”

13.03.2018, wtorek

Prof. dr hab. Jan Barciszewski
(Instytut Chemii Bioorganicznej PAN w Poznaniu):

„ Diagnozowanie i leczenie guzów mózgu ”

14.03.2018, środa

Prof. dr hab. Dominika Dudek
(Collegium Medicum UJ):

„ Zaburzenia afektywne dwubiegunowe - choroba ludzi kreatywnych ”

15.03.2018, czwartek

Dr Paweł Boguszewski
(Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie):

„ Naukobzdury i pseudomedycyna ”

16.03.2018, piątek

Prof. dr hab. Irena Nalepa
(Instytut Farmakologii PAN w Krakowie):

„ Stres, depresja, leki przeciwdepresyjne a plastyczność neuronalna ”

17.03.2018, sobota

Prof. dr hab. Elżbieta Pyza
(Uniwersytet Jagielloński):

„ Rytmy biologiczne i mechanizm okołodobowego zegara biologicznego - Nagroda Nobla 2017 ”

18.03.2018, niedziela

Prof.dr hab. Janusz Rybakowski
(Uniwersytet Medyczny w Poznaniu):

„ Choroby psychiczne w świetle teorii ewolucji ”

Tydzień Mózgu


Elżbieta Pyza: "Zaglądanie do wnętrza mózgu" Dziennik Polski - Akademicki, 17.02.2007 (pdf, 176 kB)
Przekaż 1% podatku
 

Organizatorzy:

Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika,
Uniwersytet Jagielloński,
Instytut Farmakologii Polskiej Akademii Nauk w Krakowie.

Komitet Organizacyjny:

prof. dr hab. Elżbieta Pyza (przewodnicząca), prof. dr hab. Irena Nalepa,
dr Jolanta Górska-Andrzejak, mgr Dorota Kłyś, Aleksander Koral

Materiały z konferencji zostaną opublikowane w czasopiśmie " Wszechświat " Nr 1-3, 2018,
który dostępny będzie w sprzedaży podczas konferencji, przed i po każdym z wykładów.

Imprezy towarzyszące:

Pokaz filmów w Akademii Ignatianum

19 marca 2018, poniedziałek, g.18. „Motyl: Still Alice” (2015), w reż. R. Glazer, W. Westmoreland, sala 412 (mała aula)
20 marca 2018, wtorek, g.18.00, „Jaskinia zapomnianych snów” (2010), w reż. W. Herzoga, sala 412 (mała aula).
Po projekcjach planowana jest dyskusja.
Miejsce: Akademia Ignatianum w Krakowie, ul. Kopernika 26
Wstęp wolny!

Autobus Neurobiologiczny

W dniu 17 Marca 2018 dookoła Krakowskich Plant kursował będzie NEUROBIOLOGICZNY AUTOBUS, w którym to, w ramach Krakowskiego Tygodnia Mózgu, Naukowcy i Badacze z Instytutu Farmakologii PAN popularyzować będą wiedzę o mózgu i zagadnienia neuronauki.
Przejażdżka autobusem neurobiologicznym będzie okazją do wysłuchania krótkich popularnonaukowych wykładów nawiązujących do tematyki neurobiologicznej. Będzie też możliwość wzięcia udziału w zabawach i quizach, za udział w których przewidziane są nagrody.
Szczegółowy „rozkład jazdy” znajduje się poniżej.
Trasa: Teatr Bagatela, Filharmonia, Wawel, Dworzec Główny, Stary Kleparz.
Rozkład jazdy:
9:00-9:30 - Neurorozgrzewka z Neurogrą, mgr Karolina Noworyta-Sokołowska
9:30-10:00 - Crossfit mózgu, Dr Justyna Kuśmierczyk i mgr Katarzyna Chorązka
10:00-10:30 - Neuropeptydy i depresja, Dr Agata Faron- Górecka
10:30-11:00 - Dr Agnieszka Zelek-Molik – Po co nam neurony lustrzane?
11:00-11:30 - Neurobiologia estetyczna, mgr Anna Kozub
11:30-12:00 - Jady zwierząt w służbie człowieka, mgr inż. Jan Detka
12:00-12:30 - Szalony umysł, mgr Paulina Cieślik
12:30-13:00 - Skok na mózg, mgr inż. Anna Solarz
13:00-13:30 - Molekuła duszy, Dr hab. Joanna Wierońska
13:30-14:00 - Dwa oblicza bólu, mgr Klaudia Kwiatkowski
14:00-14:30 - Co robi konik morski w Twoim mózgu?, mgr Urszula Skupio
14:30-15:00 - Alkohol- proteza dla wielu, inż. Sabina Brygider i Dr Magdalena Zaniewska
15:00-15:30 - Kiedy giną neurony z dopaminą czyli o Chorobie Parkinsona, mgr Anna Radlicka
- Jak usprawnić pamięć?, mgr Karolina Podkowa
15:30-16:00 - Jak działa marihuana, mgr Jakub Mlost
- Rośliny psychoaktywne świata, mgr Natalia Kłeczek
16:00-16:30 - Depresja okiem naukowca Dr hab. Bernadeta Szewczyk
16:30-17:00 - Optymistyczne zakończenie, Dr hab. Rafał Ryguła
Udział w wydarzeniu jest bezpłatny.

   Autobus Neurobiologiczny



Streszczenia wykładów

„ Co modelowanie neurocybernetyczne i symulacja komputerowa mogą wnieść do wiedzy o mózgu? ”
Prof. dr hab. Ryszard Tadeusiewicz
Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie

Badanie mózgu stało się na początku XXI wieku jednym z dominujących kierunków rozwoju biologii i medycyny. Badacze uzbrojeni w coraz doskonalszą aparaturę gromadzą o nim coraz więcej informacji. Dzięki rozwojowi mikroskopii oraz technik obrazowania medycznego coraz dokładniej poznajemy jego morfologię. Eksperymenty in vitro i in vivo, a także obserwacje i badania kliniczne pozwalają poznać w stopniu wcześniej nieosiągalnym fizjologię całego mózgu oraz jego anatomicznie i funkcjonalnie wydzielonych części. Badania neurobiologiczne pozwalają mierzyć i oceniać aktywność bioelektryczną i biochemiczną tkanek i komórek nerwowych, a także ich wydzielonych części (na przykład synaps). Poznaliśmy różne formy patologii mózgu i coraz lepiej radzimy sobie z ich diagnostyką i terapią.

Jednak ta ogromna ilość już zdobytych informacji oraz ich szybki wzrost powodują, że coraz trudniej te informacje złożyć w jedną całość, zrozumieć ich znaczenie, stworzyć bazę dla ich systemowego traktowania i wykorzystania we wnioskowaniu o charakterze przyczynowo-skutkowym.

Narzędziem, które może pomóc w syntezie wiedzy neurobiologicznej i w jej systemowym wykorzystaniu może być modelowanie neurocybernetyczne. Metody budowy cybernetycznych modeli złożonych systemów potwierdziły swoją przydatność w technice (gdzie służą na przykład do kontroli montażu obiektów składających się z setek tysięcy elementów składowych – na przykład dużych samolotów pasażerskich lub wojskowych) oraz w ekonomii (gdzie wspomagają ludzi przy podejmowaniu trudnych decyzji w warunkach globalnej gospodarki i rosnącej konkurencji). Z modeli takich korzystają fizycy badający świat cząstek elementarnych oraz astronomowie analizujący powstanie i rozwój Wszechświata. Najwyższy czas, żeby z zalet metod modelowania cybernetycznego skorzystała także neurobiologia.

W referacie przedstawione zostaną metody budowy modeli biocybernetycznych, nadające się do tworzenia modeli małych fragmentów mózgu (pojedynczych komórek nerwowych lub sieci złożonych z ich niewielkiej liczby), a także przedstawiona będzie metodyka przechodzenia od modeli fragmentów do modeli całości za pomocą agregacji elementów składowych dla uzyskania modelu złożonego systemu. Przy stosowaniu zasygnalizowanych tu metod ogromnie pomocna jest możliwość posłużenia się symulacją komputerową dla kontroli działania modeli elementów składowych oraz do antycypacji działania systemów powstających z połączenia tych elementów składowych.

Referat wskaże, czego neurobiolodzy mogą oczekiwać od biocybernetyków tworzących modele oraz zasugeruje, jakie dalsze wiadomości o mózgu trzeba zdobyć, żeby posunąć naprzód modelowanie mózgu jako całości.

Powrót


„ Diagnozowanie i leczenie guzów mózgu ”
Prof. dr hab. Jan Barciszewski
Zakład Epigenetyki Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk, Poznań

Glejak wielopostaciowy (glioblastoma) jest najczęściej występującą postacią nowotworu glejopochodnego mózgu u dorosłych. Komórki glejaka charakteryzują się niekontrolowaną proliferacją, dynamiczną angiogenezą, inwazyjnym wzrostem, zdolnością do unikania apoptozy i naciekania sąsiadujących tkanek mózgu. Najczęściej stosowanym podejściem terapeutycznym w leczeniu wysokozłośliwych glejaków jest połączenie resekcji chirurgicznej z chemio- i radioterapią. Średni czas przeżycia chorych, mimo wdrożenia intensywnego leczenia, często nie przekracza jednego roku.

Powrót


„ Zaburzenia dwubiegunowe - choroba ludzi kreatywnych ”
Prof. dr hab. Dominika Dudek
Klinika Psychiatrii Dorosłych, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków

Związek pomiędzy fenomenologią kreatywności i zaburzeń nastroju, zwłaszcza o typie dwubiegunowym, wykazano w wielu badaniach, które pokazują podobieństwo pacjentów z chorobą afektywną dwubiegunową (ChAD) i członków ich rodzin do osób twórczych pod względem wielu cech. Należy podkreślić, że wielu pacjentów z ChADcechuje się niezwykłą kreatywnością, siłą przebicia i motywacją do działania i osiąga uznane sukcesy zawodowe i życiowe. Już Arystoteles zauważał, że wśród prominentnych osób jemu współczesnych często występuje melacholia (rozumiana jak współczesnieChAD), a w okresie Renesansu określenie artysty jako melancholika równało się pasowaniu go na geniusza. Analizy biograficzne wskazują na częstsze występowanie zaburzeń afektywnych u osób twórczych, co jednak w wielu wypadkach prowadzi do najbardziej tragicznej konsekwencji jaką jest śmierć samobójcza.


   Pełne streszczenie wykładu zamieszczone w czasopiśmmie „ Wszechświat ” nr.1-3/2018

Powrót


„ Naukobzduryi pseudomedycyna ”
Dr Paweł Boguszewski
Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego PAN w Warszawie

Nauka to najlepsze co przydarzyło się ludzkości. To z niej wyrosła współczesna medycyna, która przedłuża i ratuje ludzkie życie. Choć naukowcom i lekarzom zdarza się czasem błądzić - w końcu to tylko ludzie - oparta na nauce medycyna działa. Jednak nie wszyscy jej ufają. Na rynku usług pseudomedycznych, który rozkwita w Polsce, znajdziemy wiele „terapii” i maszyn, które nie mają nic wspólnego z prawdziwą medycyną. Jak się bronić przed zbłądzeniem na manowce i jak rozpoznać, kiedy wróg celowo wciąga nas w bagienko pseudonauki? Trzeba oczywiście zachować czujność, być krytycznym, a także poznać jego taktykę.


   Pełne streszczenie wykładu zamieszczone w czasopiśmmie „ Wszechświat ” nr.1-3/2018

Powrót


„ Stres, depresja, leki przeciwdepresyjne a plastyczność neuronalna ”
Prof. dr hab. Irena Nalepa
Zakład Biochemii Mózgu, Instytut Farmakologii PAN w Krakowie

Każde doświadczenie odebrane przez ośrodkowy układ nerwowy (OUN) za pośrednictwem zmysłów wyzwala zmianę aktywności obwodów neuronalnych i wystąpienie zmiany zachowania. Jedną z najbardziej fascynujących cech mózgu jest plastyczność neuronalna. Jest to zdolność do modyfikowania funkcjonowania obwodów neuronalnych pod wpływem aktywności neuronów generowanej w mózgu przez różnorodne doświadczenia jakim podlegamy w toku interakcji z otaczającym środowiskiem i na które jesteśmy wystawiani przez całe życie. Zasadniczą komponentą potrzebną do wyzwolenia plastyczności neuronalnej i zmian behawioralnych jest przezbłonowa transmisja sygnału. Powszechnie przyjmuje się, że zmiany w OUN związane z depresją i efektami antydepresyjnymi wiążą się nie tylko ze zmianami poziomów monoaminergicznych neuroprzekaźników i ich receptorów w mózgu, ale także z daleko idącymi zmianami strukturalnymi i funkcjonalnymi. Teorie powstałe w ciągu ostatnich lat dostarczyły nowych danych dotyczących neurobiologii depresji i mechanizmów działania przeciwdepresyjnego, które biorą pod uwagę zmiany na poziomie komórkowym. Hipoteza neurotroficzna i neuroplastyczna depresji, zaproponowana około dwadzieścia lat temu została poparta przez wiele klinicznych i podstawowych badań koncentrujących się na roli kaskad sygnalizacji wewnątrzkomórkowej, które regulują plastyczność neuronalną. W wykładzie zostaną omówione przykłady wskazujące na istnienie konwergencji mechanizmów stresu, depresji i neuroplastyczności, która sugeruje nowe punkty uchwytu dla bardziej efektywnych strategii przeciwdepresyjnych.

Powrót


„ Rytmy biologiczne i mechanizm zegara okołodobowego w mózgu - Nagroda Nobla 2017 ”
Prof. dr hab. Elżbieta Pyza
Zakład Biologii i Obrazowania Komórki, Instytut Zoologii i Badań Biomedycznych, Uniwersytet Jagielloński, Kraków

Okołodobowe rytmy biologiczne występują w procesach życiowych prawie u wszystkich organizmów. U zwierząt rytmy generowane są przez zegary centralne zlokalizowane w mózgu oraz zegary peryferyczne występujące w komórkach wielu narządów wewnętrznych. Zapewniają one homeostazę czasową organizmu, synchronizację wielu procesów z odpowiednią porą doby i pozwalają przygotować organizm na cykliczne zmiany w środowisku zewnętrznym. Pierwszy gen zegara per i molekularny mechanizm zegara opisano u muszki owocowej Drosophila melanogaster. Późniejsze badania wykazały, że podobne geny zegara i jego mechanizm molekularny funkcjonuje również u ssaków. Odkrycie mechanizmu zegara u muszki owocowejzostało w zeszłym roku nagrodzone Nagrodą Nobla z fizjologii i medycyny. Prawidłowe funkcjonowanie zegara, który generuje okołodobowe oscylacje w różnych procesach komórkowych, fizjologicznych oraz jego synchronizacja z dobowo zmieniającymi się czynnikami środowiska, głównie z dobowymi zmianami natężenia światła, są bardzo istotne dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zegar okołodobowy reguluje też wiele procesów w mózgu, m.in. cykliczne zmiany struktury komórek nerwowych i połączeń pomiędzy neuronami – synaps, które mają zasadnicze znaczenie dla funkcjonowania mózgu. Ponadto, zaburzenia mechanizmu zegara lub jego desynchronizacja z warunkami zewnętrznymi prowadzą do rozwoju wielu chorób, takich jak depresja, choroby serca, a nawet choroby nowotworowe.

Powrót


„ Choroby psychiczne w świetle teorii ewolucji ”
Prof. dr hab. Janusz Rybakowski
Katedra Psychiatrii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu

Ćwierć wieku temu rozpoczęły się systematyczne badania nad ewolucyjnymi uwarunkowaniami zaburzeń psychicznych tworząc dziedzinę tzw. psychiatrii ewolucyjnej. Zakłada ona, że objawy zaburzeń psychicznych występujące współcześnie, mogły, na określonym etapie rozwoju ewolucyjnego pełnić funkcje adaptacyjne i przez to zwiększać sukces reprodukcyjny. Główny okres w tym względzie miał miejsce między 100 tys. a 10 tys. lat temu, gdy gatunek Homo sapiens pozostawał na etapie funkcjonowania zbieracko-łowieckiego i występował w grupach liczących kilkadziesiąt osobników.

W kontekście psychiatrii ewolucyjnej omówione zostaną najważniejsze zaburzenia psychiczne, takie jak schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa, depresja i zaburzenia lękowe. Objawy psychotyczne schizofrenii mogły pełnić rolę w spajaniu i tworzeniu nowych grup plemiennych. Objawy depresji i manii mogły być adaptacyjne w sytuacji niedoboru lub nadmiaru zasobów. Objawy zaburzeń lękowych pełnią rolę protekcyjną w odniesieniu do różnorodnych zagrożeń. Zostaną przedstawione również koncepcje „nieadaptacyjne” tych zaburzeń, które postulują, że objawy te powstały jako produkt uboczny ewolucji Homo sapiens. Utrzymywanie się niektórych zaburzeń psychicznych, które w normalnym przebiegu powodują zmniejszenie płodności może być związane z plejotropizmem genów predysponujących, wykazujących u krewnych chorych korzyści funkcjonalne.

Powrót